Van Gloeilampen tot Slaven; Nederlandse ondernemers van 1600 tot nu

Aan de Herengracht 220 in Amsterdam knutselde Gerard Philips aan zijn eerste gloeilampen. In datzelfde Amsterdam was toen, eind 19de eeuw, de tweede gouden eeuw zichtbaar. (Concert) Gebouw na (Rijks)museum werd uit de grond gestampt. Tal van ondernemers profiteerden ervan, zoals Philips’ naamgenoot Gerard Heineken. Beiden zouden bedrijven stichten die ook nog nu een voorbeeld zijn van Hollandse ondernemerslust.

In “Op de schouders van kleine en grote reuzen” – vrij naar Newton –  beschrijft voormalig crisismanager Ruud Bouwman tal van Hollandse ondernemers uit de laatst vier eeuwen. Hij doet dit met een enthousiasme dat je zin geeft in het ondernemen, en af en toe doet lachen om de schurkenstreken van onze koopmannen.

Bovenstaand voorbeeld laat echter ook ziet dat het onbegonnen werk is om alle ondernemers te noemen. Philips krijgt een uitgebreid hoofdstuk. Heineken komt niet aan bod.  (De biografie van Annejet van Zijl over hem is een aanrader). Ook betekent de bonte parade aan ondernemers dat Bouwman er maar zelden aan toekomt om echt te laten zien wat een onderneming doet tikken.

De Verenigde Oost-Indische Compagnie krijgt terecht wel veel aandacht, maar ook daar blijft het slecht beperkt tot een Hollands gezichtspunt. Om echt te snappen hoe de Aziatische handel in de 17de en 18de eeuw liep, kan je bijvoorbeeld beter 1493 van Charles Mann te lezen. Bovendien denk ik dat je in deze tijd niet meer mee wegkomt om de slavernij slechts als voetnoot te beschrijven zoals Bouwman doet. Juist de driehoek Afrikaanse Slavenkusten – Suikerplantages – Nederland zorgde bijvoorbeeld voor de businesscase van de WIC.

Bouwman blijft dus hangen in leuke verhaaltjes over ondernemers in de eerste hoofdstukken. Soms gooit hij er een managementterm doorheen, om te laten zien dat de problematiek van toen eigenlijk weinig afwijkt van die van nu. Hoe dichter we bij de tijd van nu komen, hoe meer Bouwman weet te vertellen.

Verolme in Angra dos Reis (2005)

Zelf werd ik bijvoorbeeld enthousiast van zijn beschrijving van scheepsbouwer Verolme, en hoe hij door de Staat in RSV wordt gerommeld. Hier ben ik vervolgens verder  in gedoken, en bleek ik op de nog bestaande Verolmewerf in Angra dos Reis (Brazilië) te zijn geweest. Een boek dus vol kleine leuke verhalen, al mis je soms het grote verhaal op de achtergrond.

Het boek is te koop via onze managementboeklink.