Stilstaan in de Bar

Onlangs was ik met mijn goede vriendin Linda (en haar vandaag jarige zoontje) in het Stedelijk Museum. We kwamen voor de Malevitsj tentoonstelling en de nieuwe aanbouw. Beide waren briljant. De tentoonstelling leide ons van het impressionisme naar de radicale abstractie en de vrijheid in de eerste jaren van de oktoberrevolutie, en weer terug naar het (al dan niet gedwongen) impressionisme. De nieuwe aanbouw was perfect aangesloten op het gebouw, en bood me nieuwe kijkjes op mijn geboortestad.

Uiteraard namen we ook een kijkje in de bestaande collectie. Tussen Van Gogh, Wanders en Newman trof ik ook een oude vriend aan. Een kunstwerk dat een onverbiddelijke indruk op mij maakte tijdens de Museumlessen op de lagere school. Het was één van de eerste installaties die ik zag: de Beanery van Kienholz.

Edward Kienholz laat onder meer zien hoe de tijd kan stilstaan op een bepaalde plek. Hij verbeeldt dit heel letterlijk door de gasten een klok als hoofd t geven. Het café is aan de ene kant ene plek waar mensen op de samenleving reflecteren, en daarmee maakt het er wel en geen deel van uit. Voor de Barman is het gewoon werk, daarom heeft hij geen klok als hoofd. En uiteindelijk moeten de gasten natuurlijk wel naar huis. Voor het gevoel is het nog steeds 22.10 (de tijd op de klokken), maar na het laatste rondje ben je dan echt pas om half twee thuis.

The Beanery, door Kienholz (Door Bonnie, Creative Commons License)

Als we nu met dit perspectief eens kijken naar ons werk en hoe wij ruimte en tijd gebruiken in workshops zijn er opvallende parallellen te trekken. Ook een workshop haalt je uit de normale omgeving, en we proberen een veilige omgeving creëren (“where everybody knows your name” ). Ook proberen we andere gesprekken te laten ontstaan, op een manier (‘een groepje van 4 bij het haarvuur’). De vorm hiervan is niet zelden geïnspireerd door café’s.

Ook de factor tijd is niet te onderschatten. Een workshop is soms een moment waar veel tijd ineens samengedrukt wordt (‘de snelkookpan’), maar aan de andere kant mensen juist van de tijdsdruk bevrijdt en mensen de denkruimte geeft om na te denken, hopelijk verder dan de volgende deadline.

Uiteraard zit hier ook een andere kant aan. Als je weer thuis bent uit het café, zit je met een kater op een kantoor, en al die briljante gedachten van doen, lijken je nu slechts dronkenmanspraat. En die actieplannen uit die heidedag, komen wel, eerste voor morgen dat rapport afkrijgen. ..

Het werk is net gerestaureerd, dus spoed je naar het museum, en snuif de verse harslucht op.