Geschiedenis van het Geeltje

Het geeltje is niet meer weg te denken uit onze wereld. Als kleine notitie van je secretaresse. Een toevoeging aan een dossier. Maar voor ons facilitators in veel workshops hèt instrument, hoewel er ook een school is die Brown paper besproeit met 3M Spray Mount. Maar hoe oud is de “Post-it” eigenlijk? . En wist je dat het geeltje zelf ook een beroemd voorbeeld is van innovatie als gevolg van een mislukking? We gingen op onderzoek uit.

Faciliteren (in de moderne tijd) begint in de jaren 50 met Alex Osborne en George Prince bij  JAD. Ik zal later nog wel eens meer over de geschiedenis van het faciliteren schrijven, maar zie bijvoorbeeld hier voor een kort overzicht. Ze begonnen met Flipovers en pennen en vooral met associatietechnieken. Later kwam er Magnetische Vinyl bij, om blaadjes op te plakken.

In Minnesota was er ondertussen een Mijnbedrijf in transformatie. De Minnesota Mining en Manufactoring Company was begonnen met het mijnen van stenen voor slijptollen aan het begin van de eeuw. Er heerste altijd al een cultuur van innovatie. In 1921 bracht het bedrijf, inmiddels als 3M bekend bijvoorbeeld ” Scotch Tape” op de markt.

In de jaren 60 werkte  Spencer Silver op het lab van 3M op zoek naar een nieuwe lijm. Zijn” low-tack” lijm had hij bedoeld voor sprays of om om hele borden van lijm te voorzien. De lijm bestond uit kleine plakkerige bolletjes. Het werd echter geen succes.

Arthur Fry

Arthur Fry werkte ook op het lab. Als hij naar de kerk ging, deed hij in zijn koorboek altijd kleine briefjes om te weten waar hij was gebleven. Die vielen er echter steeds uit. Zou het niet handig zijn als die blaadjes op hun plek bleven zitten? Ergens in 1973 op een zondag kwam bij hem de brainwave dat de lijm van Spencer Silver misschien wel iets zou zijn. Alleen dan niet op een bord, maar op een blaadje, en dan een stuk van het blaadje, zodat ze makkelijk op te plakken en te verwijderen waren. En zo werd de Post-it geboren. Het geeltje werd geel, omdat in de kamer naast het lab toevallig een rol geel papier lag, en die werd gebruikt voor de eerste Post-Its. Net zoals het befaamde roze van de Gazzetta was de kleur dus ook toeval.

Het duurde nog wel even voordat het een succes werd. In 1977 deed 3M een proef in 4 steden onder de naam “Pick’n’Peel”, maar dat werd geen succes. In Blaise (idaho) deelde 3M vervolgens geeltjes gratis uit. Dat werkte wel. 94% zei dat ze geeltjes zeker zouden kopen. De zegetocht kon beginnen. In 1980 werd het groots gelanceerd, en al spoedig ontdekten facilitators over de hele wereld het gele wonder.

Interessant is voor facilitators dat het geeltje dus niet in een workshop zelf werd ontwikkeld. En het een bijresultaat was van een mislukte uitvinding. Een goede les dus om het belang van een brainstorm te relativeren en op het goede moment in te zetten.

Aan de andere kant is het bij een mooi resultaat uit een workshop, een idee, een plan, een concept ook goed te bedenken wat voor andere dingen je er nog mee zou kunnen doen. Zo heeft Amazon bijvoorbeeld haar servers die goed waren om hun webwinkel en logistieke proces te faciliteren, nu zelf als huurbaar product in de markt gezet, de Elastic Cloud. Een dergelijke bijvangst heeft Serendipiteit.

Het symbool van het geeltje is zo sterk, dat het nu ook als Metafoor een krachtige functie heeft. “Een geeltje” staat bijna symbool voor een korte notitie of kort bericht. In de metafoor van het bureaublad voor de grafische omgeving zijn “Plaknotities” digitale geeltjes op de Mac. Ook in het versnellingskamer programma ” Sticky Brainstorming” dat ik onlangs besprak is het geeltje het hanteerbare begrip.

Toch ook hier een waarschuwing. In de dagelijkse praktijk onstaat er in bedrijven waar in veel geworkshopt wordt ook een ” Geeltjesmoeheid”. Zorg dan ook voor een afwisseling van werkvormen. Als facilitator praat je ook niet over het geeltje, maar over het onderwerp, het probleem, het doel, het idee waar dat geeltje voor staat. Plak het geeltje goed op zodat hij niet naar boven krult, zodat de nadruk niet op het instrument ligt, maar op waar hij hoort te liggen, de inhoud.

Op die manier blijft het geeltje nog lang de beste vriend van de facilitator.