Faciliteren redt het klimaat!

Een groot applaus klonk gisteren na het bereikte klimaatakkoord. Laurent Fabius verkondigde trots welke overeenstemming meer dan 180 landen hadden bereikt. Een doelstelling van “minder dan 2 graden” leek weer binnen handbereik. Hoewel er in de toekomst nog veel nodig is. Maar hoe kreeg Fabius dat voor elkaar? Waarom ging het dit keer wel goed. Mijn stelling is dat het mede door het faciliteren kwam.

Foto UN Climate Change

Op donderdag berichtte de Volkskrant over het ‘eindspel van de klimaat top‘. Een combinatie van Kongsi’s van landen die whatsappend hun belang dienden dreigden de boel te blokkeren. En de Fransen toonden zich hierin een handig facilitator. ‘Door de onderhandelingen op te delen in werkgroepen en daarmee lastige dossiers te verdelen en stoorzenders te neutraliseren, hebben ze het proces handig gestroomlijnd zonder landen of blokken te tegenover elkaar te zetten. En zo alles in positie gebracht voor het eindspel van de onderhandelingen.’ schreef verslaggever van Raaij.

Staatssecretaris Dijksma toonde zich ook tevreden ‘Het voorzitterschap houdt zich keurig aan de afspraken en doelstellingen. Zaterdag een tekst en vandaag een nieuwe tekst, heel knap. Een groot compliment voor de voortvarende en toegewijde manier waarop Laurent Fabius het doet. Het applaus is volkomen terecht.’

Maar de Fransen hadden nog een truc. De klimaatonderhandelaars hadden tijdens de klimaat conferentie in Durban in 2011 een methode opgepikt die ze met veel succes inzetten. Carlijne Vos schrijft op zaterdag in de Morgen over het inzetten van de Indaba. Dit is een methode van de izinDuna (ouderlingen) van de Zoeloe en Xhosa volkeren in Zuid-Afrika. Bijzonder hierbij is dat de mensen vrij waren om alles te zeggen en de leider moest vergeten wie wat had gezegd. Belangrijke faciliteerprincipes als veiligheid en zorgen dat alle meningen worden gehoord zijn hier dan ook van toepassing.

Foto: Zuid-Afrikaanse overheid. Een Indaba over sociaal werk

Wel moet de Inbada natuurlijk niet voor de vorm zijn. Vos haalt de Tilburgse hoogleraar Van Beek aan “Het is leuk als iedereen zijn stem mag laten horen, maar het is de vraag wat ermee gebeurd‘. Dat is natuurlijk waar voor bijna elk proces. Maar al te vaak krijgt een facilitator een opdracht waarvan de uitkomst eigenlijk niet meer relevant is in een proces dat zijn eigen snelheid kent. Haar of zijn neutraliteit en effectiviteit staan onder druk.

Dat we als facilitator veel kunnen leren van andere volken betoogde ook Jitske Kramer in haar boek over de Corporate Tribe. Veel succesvolle besluitvormingsprocessen vonden hun oorsprong in oude stammen. Ook de methode Deep Democracy heeft veel parallellen met de methode die in Parijs werd gebruikt.

Met faciliteren alleen red je natuurlijk de wereld niet. Maar zelden was zo duidelijk wat te toegevoegde waarde was van een facilitator die als architect een slim ontwerp maakt en dan als gids de deelnemers er doorheen sleept als afgelopen weken in de Lichtstad. Een complex probleem met veel stakeholders vraagt immers om een solide aanpak. Misschien moeten daar bij al die Euro-toppen eens over nadenken. Wel was de euforie ook kenmerkend voor een goed gefaciliteerde dag. Een valkuil is dat iedereen weer maandag wakker wordt, de euforie is gepakt, en men weer gewoon doet wat men altijd deed.