Tien tips voor slimme sturing

Caroline van Leenders van het Competentie Centrum Transities kwam onlangs langs met de Tipsshow. Hierin presenteerde ze haar Tien Tips voor Slimme sturing. Deze wilde ik jullie niet onthouden. Immers, het is een goede vraag voor een workshop om te kijken met welke van deze tips jullie een verandering kunnen bewerkstelligen. Het hele boekje is te downloaden op haar site Clever Change. Van Leenders baseerde deze tips niet op wetenschappelijk onderzoek, maar haar eigen ervaring in 20 jaar Novem en haar opvolgers.

1. Leef in parallelle werelden

Verandering gebeurt op vele fronten. Kijk maar naar veranderingen op diverse niveaus. Op het micro niveau ondernemers, op het macro niveau klimaatontwikkelingem trends als individualisering en kader suit Brussel. Daar tussenin op het Meso niveau het systeem en de regels waar de overheid nog wel invloed heeft.

Maar andere parallelle werelden zijn de ontwikkelen in verschillende sectoren, of de verschillende “talen” die door verschillende werelden worden gesproken. Voor verandering is het hier bewust van zijn vaak van belang.

Leenders illustreert dit met onderstaand filmpje van Kin Jin Mark. Iets is gelijk dik en dun, veel en weinig

2. Begin ondergronds

Meteen met grote namen en grotere veranderingen mikken is vaak niet effectief. Kijk met wie er wel wil bewegen naar wat je kan doen. Die eerste steen in het water; die eerste rimpeling

3. Blik op toekomst..

Ontwikkel een visie. Niet alleen om te kijken waar de verandering heen moet. Ook voor de binding met de groep en daarmee de kracht van de verandering is dit essentieel. Dit is natuurlijk muziek in de oren van een facilitator. Maar zorg ook dat die visie verbonden wordt met acties, die hun basis hebben in voeten op de grond. Derk Loorbach beschrijft aan dat een visie het best kan ontregelen. Immers, alleen door het ontregelen van het systeem verandert er echt iets.

4. Breng samen en verbind

Vaak is het alleen bij elkaar brengen van partijen al een verandering. Zeker als onverwachte coalities bij elkaar komen. Een organisatie als Urgenda is hier bijvoorbeeld erg goed in.

5. Laat ideeën gaan.

Jij bent zelf niet belangrijk in de verandering, de beweging om te veranderen is dat wel. Ga daarom open source (daarom misbruik ik Leenders’ werk ook hier). Iedereen die jou teksten en tips gebruikt helpt mee de verandering te bestendigen.

6. Gebruik de procedures

Zoals Sir David Attenborough hieronder laat zien, passen zelfs de Kraaien zich aan aan de stad. Zo kan af en toe ook de veranderaar zich aanpassen aan het systeem. Juist door het te gebruiken, en weten wie wat doet, is veel te beïnvloeden. En de ongeschreven wetten in het systeem die je dan ontdekt zijn juist degenen die je kan te doorbreken om een organisatie in actie te krijgen.

7. Haak aan..

Wie verandert er nog meer, wie gaat dezelfde kant op en bij kunnen we bij aansluiten. In Joshua Allen Harris’ Inflatable monsters maakte de lucht de verandering, en haakten de tassen alleen maar aan iets vast.

8. Draai het om… Omdenken..

We hebben het natuurlijk al eerder over Günsters boek over Omdenken gehad. De Kas was eerst een slurper van energie, en is nu vaak een bron van energie. Ga je water bevechten of beweeg je met het wat mee. Wat als wat niet kan eigenlijk de normale is. Dit is strategie om weerstand om te buigen in iets productiefs. Kom los van je beperkingen, wees niet als de mensen in onderstaand filmpje.

9. Tangconstructie

Ik weet het, eigenlijk heeft het middelmanagement het tegenwoordig altijd gedaan. Maar hiernis het logisch; het middenkader is immers gericht op continuïteit, en wij waren op weg naar verandering. Ga dus tegelijk bottom-up en top-down te werk. Laten het midden zien dat ze een wens van boven kunnen realiseren, met hulp van onder.

10. Geef het tijd…

Leenders geeft aan dat dit eigenlijk vaak het moeilijkste is. Immers, al die veranderaars zijn ongeduldig. Aan de andere kant geeft de adoptiecurve aan dat het eerst heel traag gaat, en dan ineens om hoog. Wissel af met wat je doen en accepteert dat een organisatie die er al lang is, niet zomaar verandert. Duw niet te veel, en focus op acties die zichzelf versterken. Jan Rotmans noemde dit laatst met een mooi woord Kantelaars. En kijk hoe je handeling politiek kan vormgeven, zoals als ik eerder bij mijn blog over Hetebrij beschreef.